kwatery w Polsce

Historia Kaszub cz 1

13 June 2012r.

Jak sądzą archeolodzy, pierwsi mieszkańcy na Pomorzu, a więc i w interesującym nas rejonie Pojezierza Kaszubskiego, pojawili się prawdopodobnie już pod koniec plejstocenu. Byli zatem tutaj już u schyłku starszej epoki kamiennej, tj. około 8000 lat p.n.e. — po ustąpieniu ostatniego z czterech kolejnych lodowców. Prowadzili oni tryb życia koczowniczy, zajmowali się myślistwem, a także zbieractwem. Na narzędzia kamienne, którymi się posługiwali, natrafiono między innymi w Załężu w powiecie kartuskim. W okresie mezolitu, a następnie neolitu na Pomorzu Wschodnim stwierdzono też obecność kultury tardenuaskiej (nazwa od znalezisk w Tardenois — Francja), kultury kundajskiej (od miejscowości Kunda — Estonia), kultury pucharów lejkowatych, amfor kulistych, ceramiki sznurowej i kultury prafińskiej. W środkowej epoce brązu — lata 1200—1000 p.n.e. — na Pomorzu Wschodnim, podobnie jak na Zachodnim, w Wielkopolsce, na Ziemi Lubuskiej, w Małopolsce, na Śląsku i Łużycach, wyodrębnia się ludność kultury łużyckiej, charakteryzującej się między innymi grobami ciałopalnymi, nad którymi na Pomorzu sypano kamienne mogiły. Kurhany takie zachowały się do dziś np. w rejonie Stężycy w powiecie kartuskim. Na ceramikę z owego okresu archeolodzy natrafili między innymi w Gapowie w tymże powiecie. W młodszej i najmłodszej epoce brązu wyróżnia się już grupę kaszubską kultury łużyckiej. Z kolei w epoce żelaza, w Polsce zaczynającej się około 700 lat p.n.e., charakterystyczna dla Pomorza staje się kultura wschodniopomorska, w której wyróżnia się trzy fazy: wielkowiejską (od cmentarzyska w Wielkiej Wsi) — lata 700—550 p.n.e., popielnic twarzowych — lata 550—400 p.n.e. i schyłkową — przypadającą na wczesny i środkowy okres lateński. Wiadomo, iż plemiona kultury wschodnioeuropejskiej zajmowały się hodowlą zwierząt i uprawą ziemi, lecz budownictwo tego okresu nie jest znane. Natomiast wysokim poziomem wyróżnia się ówczesna technika garncarska, o czym świadczą chociażby popielnice — twarzowe i domkowe. Na Pojezierzu Kaszubskim na znaleziska ceramiczne kultury wschodniopomorskiej natrafiono między innymi w okolicach Glincza w powiecie kartuskim. W torfowisku w Skorzewie w powiecie kościerskim odkryto zaś pełne koło drewniane, z dębowego drewna, z tegoż okresu. Z kolei okazałe i kosztowne napierśniki brązowe, stanowiące specjalność metalurgii pomorskiej, znane są między innymi z wykopaliska w miejscowości Więckowy w powiecie kościerskim. Wreszcie w Niestępowie w powiecie kartuskim znaleziono paciorki ze szkła — jeden z dowodów kontaktów ludności kultury wschodniopomorskiej z południem Europy. Charakterystyczne dla tego okresu cmentarzyska spotyka się w powiatach pojezierza; w Sierakowicach i Węsiorach w powiecie kartuskim natrafiono na groby skrzynkowe, w Czarlinie w powiecie kościerskim — na groby obwarowane z okresu lateńskiego. Ostatni wiek minionej ery był, jak wskazują wyniki badań archeologów, okresem rozkwitu rzemiosł i postępu gospodarki rolnej na Pomorzu Wschodnim, między innymi w wyniku wpływów celtyckich, które i tutaj docierały, oraz wpływów rzymskich. W okresie tym istnieją na Pomorzu liczniejsze niż poprzednio osady, tworzące niekiedy większe skupiska i trwające nieprzerwanie przez kilka nawet wieków. W życiu tych skupisk dużą rolę odgrywa już również handel, o czym świadczą tak przedmioty z importu, jak skarby brązowych i srebrnych, a nawet złotych monet. Magnesem przyciągającym kupców z obszaru imperium rzymskiego aż na Pomorze był przede wszystkim bursztyn, obok którego wywożono stąd prawdopodobnie również skóry i futra. Handel z Rzymem, dzięki któremu na Pomorze docierały luksusowe przedmioty, nie tylko przyczyniał się — inspirując naśladownictwo — do rozwoju rodzimego rzemiosła, lecz również kształtował nowe obyczaje (np. picie wina) oraz uwydatniał zmiany zachodzące w strukturze pomorskiego społeczeństwa. Na cmentarzyskach tego okresu obok bied'— h spotyka się bowiem groby bogate, zawierające po Kilka nawet importowanych przedmiotów. Pojawiają się też po raz pierwszy ostrogi, co wskazuje na powstanie grupy konnych rycerzy. Rozwoju gospodarczego Pomorza nie zahamowuje przybycie w I w. n.e. grup Gotów i Gepidów ze Skandynawii, którzy zresztą znikają stąd już w drugiej połowie II w. Pewne ich obyczaje — pogrzebowe — przyjmują się jednak: obok cmentarzysk jamowych i popielnicowych pojawiają się groby kurhanowe otoczone kamiennymi kręgami (np. w Węsiorach w pow. kartuskim), w których — jak wykazały najnowsze badania — chowani byli nie tylko przybysze, ale także miejscowa ludność słowiańska. Wraz z upadkiem cesarstwa rzymskiego kończy się jednak okres prosperity gospodarczej Pomorza, urywa się bowiem handel południa Europy z ziemiami polskimi. W wiekach V i VI zaznacza się też regres, który trwać będzie kilka stuleci. Ponownie gospodarka wschodniopo-morska rozwinie się bowiem dopiero w drugim etapie wczesnego średniowiecza. Nim to nastąpi, od VI do połowy IX wieku formuje się na Pomorzu Wschodnim społeczeństwo feudalne w ramach mniejszych jednostek plemiennych. Powstają wtedy pierwsze na tym obszarze g r ody, w miejscach naturalnie obronnych — na wyspach i półwyspach, w rozwidleniu rzek, na trudno dostępnych wysoczyznach. Z liczby około 50 znanych jednym z częściowo przebadanych jest Otomino, o którym dalej w przewodniku mowa. Jednocześnie w gospodarce od VIII wieku upowszechnia się rolnictwo sprzężajne, radło i pług okuty żelazem. Rośnie także znaczenie hodowli — krów, świń, owiec, kóz. W rzemiośle zaś, obok znanych poprzednio: garncarstwa, odlewnictwa i kowalstwa, zaczyna się rozwijać bursztyniarstwo. Do X wieku na Pomorzu Wschodnim nie ma jednak żadnego ośrodka typu miejskiego, powstanie Gdańska wykopaliska datują bowiem na ten dopiero w"'"1^ ,

wczasy, kaszuby, turystyka