kwatery w Polsce

Gryfice

03 September 2013r.

Gryfice Źródła pisane informują o lokacji Gryfic na prawie lu-beckim w 1262 roku. W literaturze przedmiotu wzmiankowana jest zwłaszcza rywalizacja Gryfic z Trzebiatowem o prawo do swobodnej żeglugi statków kupieckich po Redze. Miasto położone jest bowiem w dolnym biegu rzeki, w odległości ok. 30 km od Bałtyku, a handel z ośrodkami nadmorskimi odgrywał tu znaczącą rolę. O przejęcie gospodarczej kontroli nad Gryficami w 2. połowie XIV wieku starał się także zakon krzyżacki. Jednakże książę słupski Bogusław VIII aktem z 1391 roku zapewnił polskim kupcom swobodny handel na podległym sobie terenie. Z okresu średniowiecza w Gryficach przetrwało do naszych czasów kilka zabytków architektury w tym halowy kościół Mariacki z XIV wieku z wieżą dobudowaną w wieku XV (184), Brama Kamienna i Brama Wysoka z XIV wieku, gotycka kaplica św. Jerzego z XV wieku oraz Baszta Prochowa (185) z XIV wieku. Przy obecnej ulicy Wałowej zachowały się także pozostałości średniowiecznych umocnień obronnych. Przeprowadzone w różnych punktach Starego Miasta badania archeologiczne pokazały, że teren ten został zasiedlony już u schyłku epoki brązu i wczesnej epoce żelaza. Istniała tu wówczas osada ludności łużyckiej. Po jej opuszczeniu, poza - jak się wydaje - jedynie doraźną penetracją tego obszaru w okresie wpływów rzymskich, najpewniej przez grupy ludzkie zamieszkujące rejon pobliskiego Lubiesze-wa, nastąpiła długa, trwająca prawie 2000 lat, przerwa w zasiedleniu tego terenu. Dopiero w późnym średniowieczu ponownie pojawiło się na tym terenie rozwijające się do chwili obecnej osadnictwo. Związane to było z założeniem tu na prawie lu-beckim w 1262 roku „nowego miasta nad Regą", które już w 1264 roku występuje pod nazwą „Griphemberch" (łac.) (Gryfia Góra). Gryfice - skansen kolei wąskotorowych Jedną z ważniejszych atrakcji Gryfic jest Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych (186). Obok skromnej wystawy archiwalnej można obejrzeć stojące na peronach autentyczne lokomotywy i wagony (187, 188), semafory i rozmaite akcesoria wycofane z użycia lub ciągle używane w obsłudze pociągów. Koleje wąskotorowe na Pomorzu Zachodnim Na początku rozwoju kolei w I połowie XIX wieku stosowano rozstaw szyn według miar angielskich. W ten sposób powstały rozstawy szyn 1435 mm (w Europie i Stanach Zjednoczonych) i 1524 mm (używany w Rosji). Powstawały też koleje o mniejszym rozstawie szyn, wzorowanym na metrycznym systemie miar (600, 750 i 1000 mm). W Polsce za czasów zaborów zastosowano w Austrii i Prusach system 1435 mm i wąskotorowe (głównie) 600, 750 i 1000 mm. Pierwszą linię wąskotorową otwarto w roku 1885 ze Stargardu do Ińska. Przełomowym dla powstania następnych linii wąskotorowych był rok 1892. Wtedy parlament pruski uchwalił ustawę dotyczącą tak zwanych kolei dojazdowych i prywatnych. Zaczęły powstawać prywatne towarzystwa budowy kolei. Były to w większości spółki akcyjne, których akcjonariuszami były osoby prywatne, ale też powiaty i gminy. Największą firmą, która zajmowała się budową i eksploatacją wąskotorówek była Lenz & Co. Gryficka Kolej Dojazdowa, która prowadziła przez Trzę-sacz, Rewal i Pogorzelicę (191) uzyskała koncesję na budowę linii kolejowej 22 lipca 1895 roku. W 1896 roku otwarto pierwszy odcinek o długości 35 km z Gryfic przez Karnice do Niechorza (192). Pomimo że w sąsiednich powiatach jak Szadzki (Stargardzki) i Kołobrzeski szerokość toru wąskoto-rówek wynosiła 1000 mm, to w Gryficach zdecydowano się na szerokość toru 750 mm (189). Na początku linię obsługiwały 3 parowozy, 4 wagony osobowe i 16 towarowych. Dwa lata później powstał odcinek z Gryfic do Dargosławia. Ten odcinek miał duże znaczenie gospodarcze (190), ponieważ umożliwiał dowóz buraków cukrowych do cukrowni w Gryficach. Ale nie były to jedyne ładunki, ponieważ duże znaczenie miał też przewóz węgla i wapienia. Do roku 1903 oddano do użytku linię kolejową przez Golczewo do Stepnicy. Miało to szczególne znaczenie, ponieważ Gryfice uzyskały wtedy bezpośrednie połączenie wąskotorowe z portem morskim. W roku 1903 postanowiono zmienić szerokość toru kolejowego. Do roku 1905 wszystkie linie Gryfickiej Kolei Do- jazdowej miały już szerokość 1000 mm. W następnych latach powstały między innymi jeszcze odcinki z Niechorza do Trzebiatowa, z Trzebiatowa do Mrzeżyna, z Trzebiatowa do Dargosławia. W Skrzydłowie Kolej Gryficka miała połączenie z kolejami dojazdowymi powiatu kołobrzeskiego. W roku 1945 władze radzieckie traktowały te tereny jako niemieckie a nie polskie, dlatego też następował demontaż wielu linii i wywóz lokomotyw oraz wagonów Po zorganizowaniu DOKP (Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych) w Szczecinie w Gryficach powstał jeden z zarządów wąskotorówek na Pomorzu. Zarządowi w Gryficach podlegały linie Gryfice-Stepnica, Gryfice-Rewal-Trzebia-tów, Trzebiatów-Rymań (i do Gryfic), Kołobrzeg-Gości-no-Sławoborze. W Gryficach utworzono lokomotywownię i warsztaty. W sierpniu 1945 roku uruchomiono linie Gry-fice-Rewal-Trzebiatów i Gryfice-Rymań. Od roku 1949 zlikwidowano zarząd w Gryficach i podporządkowano go dyrekcji okręgu w Szczecinie. W tym samym roku zbudowano odcinek o długości 6,4 km łączący koleje dojazdowe rejonu Gryfic i Koszalina. W roku 1955 na liniach pojawiły się wagony motorowe napędzane silnikami spalinowymi. W latach 1968-1970 zakupiono ostatnie parowozy typu Px48. Od roku 1977 zaczęto zastępować parowozy lokomotywami spalinowymi, sprowadzonymi z Rumunii (Lxd2). Na początku lat dziewięćdziesiątych (1992) PKP wprowadziło w okolicach Gryfic pociągi turystyczne z odkrytymi wagonami. W roku 1994 wszedł do rozkładu w okresie letnim na trasie Gryfice-Pogorzelica pociąg prowadzony parowozem. Jednak w roku 2001 całkowicie zlikwidowano koleje wąskotorowe. Wtedy przejęciem linii Gryfice-Pogorzelica zainteresowała się gmina Rewal. W chwili obecnej gmina Rewal posiada warsztaty kolejowe w Gryficach i w okresie letnim obsługuje pociągi turystyczne na trasie Gryfice-Pogorzelica. W przyszłości planowane jest przywrócenie ruchu pociągów z Pogorzelicy do Trzebiatowa. Na przeszkodzie stoją zbyt wysokie koszty remontu mostu kolejowego w Nowielicach.

wczasy, Miejscowości, Gryfice, Skanseny, Atrakcje, Zwiedzanie, Wypoczynek, Wycieczki, Pomorze zachodnie, Rewal, Koszalin, Trzebiatów, Bałtyk