kwatery w Polsce

Ustrój Pomorza Zachodniego w Latach 1295-1368

23 August 2013r.

USTRÓJ POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 1295—1368 1. Stanowisko publiczno-prawne księstw zachodniopomorskich w XIV wieku Walki księstwa pomorskiego z Brandenburgią w XIII wieku zakończyły się zwycięstwem Askańczyków, którym wprawdzie nie udało się całkowicie opanować Pomorza i zdobyć upragnionego dostępu do Bałtyku, ale którzy doprowadzili jednak do uznania zwierzchności lennej Brandenburgii przez Barnima I, a potem jego synów. W ten sposób Pomorze wchodziło w skład Bzeszy Niemieckiej jako lenno drugiego stopnia. Za czasów Bogusława IV zależność od Brandenburgii była czysto formalna, a książę wiązał się z wszystkimi wrogami'Askańczyków, by zrzucić z kraju nienawistne jarzmo. Osłabienie Pomorza przez podział dzielnicowy 1295 roku pozwoliło Brandenburgii umocnić swą kuratelę, przynajmniej nad księstwem szczecińskim; książęta wołogojscy dalej prowadzili dość niezależną politykę, aż, zapewne w roku 1334, margrabiowie całkowicie zrezygnowali ze zwierzchnictwa nad ich dzielnicą. Wygaśnięcie Askańczyków w roku 1320 uznane zostało na Pomorzu za koniec zależności lennej. Natomiast cesarz Ludwik IV, nadając opróżnioną Brandenburgię swemu synowi^ utrzymał wszystkie pretensje tego kraju do Pomorza, zredukowane później do księstwa szczecińskiego. W długiej walce, prowadzonej przez Barnima III, księstwo szczecińskie uzyskało również (układem frankfurckim z roku 1338) zwolnienie od brandenburskiej zwierzchności lennej, a książęta — bezpośrednią inwestyturę od cesarza. Ograniczenie niezależności stanowić miało prawo brandenburskich Wittelsbachów do dziedzictwa po ewentualnym wymarciu książąt szczecińskich. I to ograniczenie jednak upadło w roku 1348, kiedy nowy król rzymski, Karol IV, nadał' książętom pomorskim inwestyturę już bez żadnych dodatkowych warunków. Nawet po opanowaniu Brandenburgii ani Karol, ani jego synowie, nie wysunęli dawnych pretensji tego kraju do Pomorza. W ten sposób Pomorze stąfo się księstwem Rzeszy. Sama przynależność do Świętego Cesarstwa w okresie coraz większego upadku władzy cesarskiej nie miała poważniejszego praktycznego znaczenia. Począwszy od statutum in javorem principum 1231, a zwłaszcza w okresie Wielkiego Bezkrólewia 1250—1273 poszczególne terytoria Rzeszy uzyskały zwiększający się stopień samodzielności, podczas gdy prerogatywy cesarstwa stale się kurczyły. Dotyczy to zwłaszcza północnych i wschodnich obszarów Rzeszy, gdzie cesarze działali tylko wówczas, gdy jak Wittelsbachowie i Luksemburgowie, mieli tam swe dziedziczne terytoria. Miarą zainteresowania cesarstwa Pomorzem może być fakt, iż w ciągu tysiącletnich jego dziejów tylko jeden raz cesarz znalazł się na terytorium Pomorza: był to Karol IV, który 22 VII 1377 roku pojawił się w Dobrej, aby zawrzeć z kiążętami pomorskimi układ, zabezpieczający spokój na pograniczu. Ale i on działał tu jako władca Brandenburgii, a nie jako cesarz-suzeren. Od roku 1325'byli książęta wołogojscy, z tytułu posiadania księstwa Rugii, lennikami królestwa duńskiego — ale i ta zależność była formalna w okresie upadku znaczenia władzy królewskiej w Danii. Natomiast odrodzone w XIV wieku Królestwo Polskie stawiało sobie za cel ostateczny odzyskanie wszystkich ziem, znajdujących się przed rozbiciem dzielnicowym Jnfra limites Regni Polonie". Doszło do znacznego wzrostu wpływów Polski na dworach licznych książąt pomorskich, zwłaszcza Bogusława V i jego potomków.- Małżeństwa książąt z Piastównami i księżniczkami z domu Giedymina, przymierza z Polską, zawierające jednostronne ich zobowiązania do pomocy wojskowej, prowadziły ich do uzależnienia od potężniejszego Królestwa. Wprawdzie związanie roszczeń polskich z fiskalnymi pretensjami kurii awiniońskiej utrudniało to rosnące zbliżenie, ale związki książąt słupskich z Polską miały przetrwać nawet wygaśnięcie w Polsce Piastów — stróżów polityki rewindykacyjnej. W takiej sytuacji Pomorze Zachodnie cieszyło się właściwie pełną niezależnością polityczną, a dynastia potrafiła ją wykorzystać nawet do ekspansji na zewnątrz — mimo osłabienia państwa w wyniku podziału na dzielnice. 2. Podziały dzielnicowe na PomorziL Zachodnim W roku 1295 ustalił się podział Pomorza Zachodniego na dwie dzielnice książęce, który przetrwał w zasadzie do połowy XV wieku (por. rozdz. II, 1). Granica między nimi biegła równoleżnikowo, tworząc nadmorskie księstwo wołogojskie i śródlądowe księstwo szczecińskie. Pierwsze z nich obejmowało teren zaodrzański między Bałtykiem a Pianą z Gryfią i Wołogoszczą, Uznam, Wolin, północną część terenów przedodrzańskich z Kamieniem, Trzebiatowem i Stargardem, oraz oddzieloną posiadłościami biskupstwa kamieńskiego ziemią białogardzką. W ciągu XIV wieku znacznie wzrosły posiadłości książąt wologojskich, również rola polityczna tej dzielnicy. W roku 1325 władcy jej uzyskali dziedzictwo po wymarłych książętach rugijskich (por. rozdz. 11,6), co posunęło granicę zachodnią ich posiadłości aż po Reknicę; na wschodzie w roku 1317 uzyskali opanowane poprzednio przez Askańczyków obszary ze Słupskiem, Sławnem i Darłowem (por. rozdz. II. 2). Panowanie w ziemiach polanowskiej, sławieńskiej i darłowskiej było jednak nominalne — rządzili tam udzielnie potężni Święcowie i dopiero od roku 1347 książęta wołogojscy stopniowo zaczęli zaznaczać swe prawa, by po wygaśnięciu rodu Swięców (około 1357 roku) wcielić ich posiadłości (z wyjątkiem odstąpionego biskupom kamieńskim Polanowa i Sianowa) do swego władztwa, Ziemia słupska została w roku 1329 zastawiona Krzyżakom i wykupiona dopiero w roku 1341, jednak bez Bytowa, który .pozostał przy Zakonie; w 1385 roku posiadłości Krzyżaków na ziemi bytowsfciej powiększyły się o zakupione Tuchomie. Za panowania Bogusława IV (1295—1308) i Warcisława IV (130gr— 1326) dzielnica wołogojska zachowała jedność; trwała ona i przez długi czas po śmierci tego ostatniego, kiedy najstarszy i najeriergiczniejszy z jego synów, Bogusław V, sprawował władzę w całym księstwie również w imieniu braci: Barnima IV i Warcisława V. Sytuacja zmieniła się po śmierci Barnima IV (1365). Między jego synami, Warcisławem VI' i Bogusławem VI a rządzącym księciem Bogusławem V powstały niesnaski, które przerodziły się w zbrojny konflikt, zakończony zgodą tego ostatniego na dalszy podział dzielnicy w roku 1368. Dzielnica szczecińska, położona na osi Odry, obejmowała obok Szczecina Dymin, Anklam, Wkryujście, Pyrzyce i Banie. Poza nabyciem Pełczyc w roku 1315 nie doznała wzrostu terytorialnego, mimo iż na niej spoczywał ciężar długoletnich wojen z Brandenburgią. Uzyskane tytułem zastawu w roku 1359 Poździwołk i Turzogłowy były wspólną posiadłością obu linii książęcych. W okresie panowania Ottona I (1295—1344) i Barnima III (1344—1368) dzielnica ta nie uległa dalszemu rozbiciu. 3. Pozycja biskupstwa kamieńskiego w państwie Odrębne terytorium stanowiło uformowane w poprzednim okresie władztwo terytorialne biskupów kamieńskich, obejmujące ziemię kołobrzeską, koszalińską, od roku 1339 bobolicką 1(U, a od 1348 również pas między Sianowem a Polanowem wraz z tymi miastami102, W ten sposób granice terytorium-biskupiego ustaliły-się-na trzysta lat. W latach 1321—1355 również Kamień i ziemia kamieńska znalazły się przejściowo (jako zastaw) pod władzą biskupów.' W omawianym okresie biskupi cieszyli się pełną niezależnością na tym terytorium, a ich stosunek do księstw pomorskich zarysowywał się bardzo niewyraźnie. Ponieważ nadania Barnima I na rzecz biskupstwa nie wspominały o więzi lennej, a na biskupów silnie oddziaływał przykład biskupów Rzeszy, których posiadłości były bezpośrednimi lennami cesarskimi, wystąpiły rychło i w biskupstwie kamieńskim tendencje do uzyskania podobnego stanowiska. W układzie podziałowym księstwa z roku 1295 potraktowano terytorium biskupie jako leżące poza jego obrębem. Autorytet biskupa podniosło, choć nie 201 Ziemię bobolicką kupił (1339) biskup Fryderyk von Eickstedt od lenników książęcych: Wedlów, Speningenów i Sagnitzów, uszczuplając w ten sposób terytorium'małoletnich książąt wołogojskich. Por. H. Heyden, Kirchengeschichte..., t. I, s. 40. Tamże dokładny opis granic terytorium biskupiego. io2 Teren ten został nadany biskupowi Henrykowi von Wacholtz przez Askańczyków w roku 1309 jako odszkodowanie za straty, poniesione przez biskupa podczas brandenburskiej wyprawy | na Kamień (Pomm,.UB, t. IV, nr 2554), ale biskupi nie weszli w jego posiadanie. F. M o r r e, Swenzonen..., s. 64, uważa dokument za sfałszowany. Dopiero w roku 1348 występuje biskup kamieński jako pan Sianowa. miało to politycznego znaczenia, uznanie go przez książąt ża swego pana lennego (1320) 103. Walką o stanowisko polityczne biskupstwa została stoczona za rządów biskupa Jana, księcia la-uenburskiego (1343—1370), siostrzeńca Warcisława IV, który w nieznanych bliżej okolicznościach usiłował uzyskać od Karola IV uznanie biskupstwa jako lenna cesarskiego, co mu się nie udało 1(U. Przeciwko tym planom wystąpił ostro Barnim III, który zażądał, aby biskup przyjął swe posiadłości w lenno od książąt pomorskich. Wybrani na rozjemców w sporze {król duński Waldemar IV i książę saski Eryk Młodszy (1357 rok) postanowili, że wszystko ma pozostać po staremu. Tocząc spór z Barnimem, musiał się Jan lauenburski oprzeć na swych krewniakach z Wołógoszczy i układem z 29 VI 1356 roku uznał Bogusława V za,opiekuna biskupstwa, przyznając mu na jego terenie szereg prerogatyw, a zwłaszcza Wpływ na obsadę kapituł i innych wyższych godności kościelnych105. W ten sposób załamała się właściwie polityka biskupia, zmierzająca do uzyskania niezależności, a Bogusław V i jego po-r-tomkowie, książęta słupscy, uzyskali prawo do interwencji w wewnętrzne sprawy terytoriuni biskupiego, co następnie wyzyskali dla jego pełniejszego podporządkowania. W każdym razie układ z roku 1356 zakończył okres pełnej niezależności politycznej biskupów i mimo iż nie brakło później prób wydobycia się spod kurateli książąt, dążenia te. nie zostały uwieńczone powodzeniem. Terytorium biskupie u-kształtowajo się w odrębny organizm feudalny z własną drabiną lenną; z czasem przedstawiciele kapituł, rycerstwa biskupiego i miast zaczęli tworzyć przedstawicielstwo stanowe tego terytorium. Już od XIII wieku biskupi zaczęli coraz częściej rezydować nie w Kamieniu, ale w miastach swego terytorium, zwłaszcza w Koszalinie, a później w Karlinie. Wśród lenników biskupich specjalne miejsce zajęli hrabiowie von Eberstein, ród pochodzenia .brunszwic-kiego, sprowadzony na Pomorze przez biskupa Hermana von Gleichen. W roku 1274 Otto hrabia von Eberstein otrzymał w lenno od biskupa miasto i ziemię nowogardzką 106, którą następcy jego zorganizowali w zwarte terytorium i zagospodarowali przy pomocy kolonistów niemieckich. Ebersteinowie w oparciu o swe terytorium, w którym z kolei sami nadawali lenna rycerskie, stworzyli- udzielne władztwo, które przetrwało aż do ich wygaśnięcia w roku 1663. 4. Inne władztwa terytorialne Obok władztwa biskupów kamieńskich istniały na Pomorzu w omawianym okresie dwa inne udzielne i półniezależne terytoria. Jednym z nich było terytorium Święców na ziemi sławieńskiej, darr łowskiej i polanowskiej107. Genezę jego stanowi zapewne układ w Lędo-wie (Lindów) pod Słupskiem zawarty z Askańczykami 17 VII 1307 roku. Na jego podstawie Święcowie otrzymali te ziemie wspólnie jako lenno margrabiów, wraz z wszelkimi uprawnieniami panujących 1(J8. Po śmierci starego wojewody Święcy przez pewien czas synowie jego władali wspól-:nie, w końcu doszło jednak do podziału terytorium: Piotr z Nowego (zmarł .1326/27) i jego syn Piotr II (zmarł przed 1348) władali w Polanowie i Sianowie, Wawrzyniec II (zmarł 1317) i jego syn Jaśko II (zmarł 1357) — w Darłowie, wreszcie Jaśko I (zmarł po 1347) i jego synowie Piotr III (zmarł po 1357) i Wawrzyniec III (zmarł po 1354) — w Sławnie. Zwierzchnictwo dalekich Askańczyków, a od roku 1317 — książąt wo-łogojskich było czysto formalne i Święcowie rządzili w swym państewku .zupełnie niezależnie, wykonując (mimo braku tytułu książęcego) wszelkie uprawnienia panującego: lokowali miasta (Darłowo — 1312,-Sławno — 1317, Sianów — 134'3, zapewne i Polanów), pobierali z tych miast dochody przysługujące panującym, zatwierdzali transakcje rycerzy osiadłych na ich terytorium, określanych jako nostri jideles lub nostri vasalli. Polityka Święców, stale wroga Łokietkowi, opierała się na sojuszu z Krzyżakami: pośredniczyli w zawiązaniu antypolskiego przymierza Warcisława IV i biskupa kamieńskiego z Zakonem.- Związanie Warcisława sprawami brandenburskimi i rugijskimi, a potem małoletność jego dziedziców, powodowały przeciąganie się okresu całkowitej niezależności Święców. Nie powstrzymało to ich upadku, przede wszystkim finansowego-, widocznego z licznych pożyczek i zastawów. Na koniec, po odzyskaniu przez książąt wołogojskich Słupska, przyszła kolej na wzmocnienie ich władzy na ziemi sławieńsko-darłowskiej. W roku 1347 doszło do konfliktu między Swięćami a Bogusławem V. W likwidacji „państwa" Święców pośredniczył biskup kamieński, Jan lauenburski, otrzymując przy tej okazji po wygasłej właśnie linii polanowskiej Święców, Polanów i Sianów. Warunki ugody były dla Święców niekorzystne: widzimy ich odtąd tylko jako kontrahentów w transakcjach prywatnych, książęta zaś, potwierdzając przywileje Sławna, wkraczają na ich miejsce jako panowie miasta. Ostatni dokument Święców pochodzi z roku 1354, ostatnia wzmianka z roku 1357 — odtąd ślad po nich zaginął. Tuż obok posiadłości Święców, na ziemi bytowskiej, powstało inne na wpół udzielne władztwo. W roku 1321 Warcisław IV nadał w lenno, z nieznanych powodów, ziemię bytowską swemu marszałkowi Henningowi von Behr 10°. W osiem lat później synowie Henninga sprzedali ziemię bytowską Krzyżakom i w ten. sposób weszła ona w skład państwa zakonnego no. Odrębnym terytorium było hrabstwo choćkowskie, sformowane w XIII wieku na pograniczu pornorsko-rugijskim. Hrabia Jan odegrał wybitną rolę jako pośrednik w sporze między Bogusławem IV a Ottonem I (zakończonym podziałem kraju) i umocnił swą samodzielność w okresie wojen o sukcesję rugijską. Nie wiadomo, jak potoczyłyby się wypadki, gdyby nie wygaśnięcie rodu hrabiowskiego (około 1370 roku), po czym terytorium choćkowskie zostało włączone do "posiadłości książąt wołogojskich, którzy do swych tytułów dołączyli tytuł hrabiów na Choćkowie. 5. Rozkład władzy książęcej w okresie podziałów dzielnicowych; administracja centralna Niewiele wiemy o organizacji państwa pomorskiego w omawianym tu okresie. Układ podziałowy z 1 VII 1295 roku formalnie utrzymywał jedność kraju. Wszystkie lenna miały być traktowane jako wspólne lenna dynastii, nadania i przywileje miały obowiązywać jednakowo w obydwu księstwach, a wody Zalewu i Odry z jej wszystkimi odnogami i ujściami miały być wspólne. Od niesprawiedliwej decyzji jednego z książąt mogli jego poddani odwołać się do drugiego. W praktyce jednak, w miarę upływu czasu różnice między obydwoma księstwami rosły, zwłaszcza kiedy zaczęły się wytwarzać odmienne orientacje polityczne obu terytoriów. Władza książęca uległa znacznemu osłabieniu. Walki w łonie dynastii, podział na dzielnice i dalsza rywalizacja między nimi, w szczególności nieudolność Ottona I, długotrwała małoletność synów Warcisława IV, dalej niefortunna opieka Barnima III nad nimi, wreszcie nowe niesnaski w linii wołogojskiej — wszystko to osłabiło autorytet władzy książęcej. Obok niej coraz wyraźniej zaczęły występować stany jako reprezentacja kraju. Zakres władzy książęcej kurczył się z rozpowszechnieniem immunitetów i z coraz większym usamodzielnieniem miast. 4. Inne władztwa terytorialne Obok władztwa biskupów kamieńskich istniały na Pomorzu w omawianym okresie dwa inne udzielne i półniezaleźne terytoria. Jednym z nich było terytorium Święców na ziemi sławieńskiej, dar-łowskiej i polanowskiej107. Genezę jego stanowi zapewne układ w Lędo-wie (Lindów) pod Słupskiem zawarty z Askańczykami 17 VII 1307 roku. Na jego podstawie Święcowie otrzymali te ziemie wspólnie jako lenno margrabiów, wraz z wszelkimi uprawnieniami panujących W9. Po śmierci starego wojewody Święcy przez pewien czas synowie jego władali współ-:nie, w końcu doszło jednak do podziału terytorium: Piotr z Nowego (zmarł 1326/27) i jego syn Piotr II (zmarł przed 1348) władali w Polanowie i Sianowie, Wawrzyniec II (zmarł 1317) i jego syn Jaśko II (zmarł 1357) — •w Darłowie, wreszcie Jaśko I (zmarł po 1347) i jego synowie Piotr III (zmarł po 1357) i Wawrzyniec III (zmarł po 1354) — w Sławnie. Zwierzchnictwo dalekich Askańczyków, a od roku 1317 — książąt wołogojskich było czysto formalne i Święcowie rządzili w swym państewku .zupełnie niezależnie, wykonując (mimo braku tytułu książęcego) wszelkie uprawnienia panującego: lokowali miasta (Darłowo — 1312,-Sławno — 1317, Sianów — 1343, zapewne i Polanów), pobierali z tych miast dochody przysługujące panującym, zatwierdzali transakcje rycerzy osiadłych na ich terytorium, określanych jako nostri fideles lub nostri vasalli. Polityka Święców, stale wroga Łokietkowi, opierała się na sojuszu z Krzyżakami: pośredniczyli w zawiązaniu antypolskiego przymierza. Warcisława IV i biskupa kamieńskiego z Zakonem.- Związanie Warcisława sprawami brandenburskimi i rugijskimi, a potem małoletność jego dziedzic ■ców, powodowały przeciąganie się okresu całkowitej niezależności Święców. Nie powstrzymało to ich upadku, przede wszystkim finansowego-, widocznego z licznych pożyczek i zastawów. Na koniec, po odzyskaniu przez książąt wołogojskich Słupska, przyszła kolej na wzmocnienie ich władzy na ziemi sławieńsko-darłowskiej. W roku 1347 doszło do konfliktu między Święcami a Bogusławem V. W likwidacji „państwa" Święców pośredniczył biskup kamieński, Jan lauenburski, otrzymując przy tej okazji ,po wygasłej właśnie linii polanowskiej ŚWięców, Polanów i Sianów. Warunki ugody były dla Święców niekorzystne: widzimy ich odtąd tylko jako kontrahentów w transakcjach prywatnych, książęta zaś, potwierdzając przywileje Sławna, wkraczają na ich miejsce jako panowie miasta. Ostatni dokument Święców pochodzi z roku 1354, ostatnia wzmianka z roku 1357 — odtąd ślad po nich zaginął. Tuż obok posiadłości Święców, na ziemi bytowskiej, powstało inne na wpół udzielne władztwo. W roku 1321 Warcisław IV nadał w lenno, z nieznanych powodów, ziemię bytowską swemu marszałkowi Henningowi von Behr 109. W osiem lat później synowie Henninga sprzedali ziemię bytowską Krzyżakom i w ten sposób weszła ona w skład państwa zakonnego uo. Odrębnym terytorium było hrabstwo choćkowskie, sformowane w XIII wieku na pograniczu pomorsko-rugijskim. Hrabia Jan odegrał wybitną rolę jako pośrednik w sporze między Bogusławem IV a Ottonem I (zakończonym podziałem kraju) i umocnił swą samodzielność w okresie wojen o sukcesję rugijską. Nie wiadomo, jak potoczyłyby się wypadki, gdyby nie wygaśnięcie rodu hrabiowskiego (około 1370 roku), po czym terytorium choćkowskie zostało włączone do posiadłości książąt wołogojskich, którzy do swych tytułów dołączyli tytuł hrabiów na Choćkowie. 5. Rozkład władzy książęcej w okresie podziałów dzielnicowych; administracja centralna Niewiele wiemy o organizacji państwa pomorskiego w omawianym tu okresie. Układ podziałowy z 1 VII 1295 roku formalnie utrzymywał jedność kraju. Wszystkie lenna miały być traktowane jako wspólne lenna dynastii, nadania i przywileje miały obowiązywać jednakowo w obydwu księstwach, a wody Zalewu i Odry z jej wszystkimi odnogami i ujściami miały być wspólne. Od niesprawiedliwej decyzji jednego z książąt mogli jego poddani odwołać się do drugiego. W praktyce jednak, w miarę upływu czasu różnice między obydwoma księstwami rosły, zwłaszcza kiedy zaczęły się wytwarzać odmienne orientacje polityczne obu terytoriów. Władza książęca uległa znacznemu osłabieniu. Walki w łonie dynastii, podział na dzielnice i dalsza rywalizacja między nimi, w szczególności nieudolność Ottona I, długotrwała małoletność synów Warcisława IV, dalej niefortunna opieka Barnima III nad nimi, wreszcie nowe niesnaski w linii wołogojskiej — wszystko to osłabiło autorytet władzy książęcej. Obok niej coraz wyraźniej zaczęły występować stany jako reprezentacja kraju. Zakres władzy książęcej kurczył się z rozpowszechnieniem immunitetów i z coraz większym usamodzielnieniem miast. Pozostała książętom polityka zagraniczna, dowództwo nad feudalnym pospolitym ruszeniem, wreszcie — pilnowanie' praworządności i porządku wewnątrz kraju; to ostatnie —1 coraz bardziej problematyczne; Książęta wykonywali swą władzę osobiście, w nieustannej podróży po wszystkich zakątkach kraju, w otoczeniu niewielkiego orszaku dworzan i rycerzy. Wśród nich nie da się odróżnić urzędników państwowych od funkcjonariuszy dworskich.. Na ich czoło wybija się marszałek (marescal-cus), kierownik dworu książęcego, zastępujący niekiedy księcia w jego funkcjach. Obok niego występuje komornik (camerarius, magister came-re), troszczący się o utrzymanie księcia i dworu, a więc kierujący skarbo-wością. Dalej spotykamy w otoczeniu książąt już tylko funkcjonariuszy dworskich o niesprecyzowanej hierarchii, jak stolnik (dapifer), cześnik (pincerna), kuchmistrz (magister coąuine), a nawet sokolnik (falconarius) i bartnik (puticlerus). Odrębną grupę wśród dworzan stanowili duchowni: kapelani (capella-ni) i pisarze (notarii), czynni jednocześnie w kancelarii książęcej i przy obsłudze potrzeb religijnych dworu. Na czele tej grupy stał prałat, zwany niekiedy protonotariuszem, a później coraz częściej kanclerzem (cancella-rius). Kanclerz, często kanonik którejś z kapituł, odgrywał w polityce księstwa bardzo poważną rolę. Dwór książęcy był nieliczny, a w porównaniu z sąsiednimi państwami — ubogi. Mimo to utrzymanie go nie było łatwe, a zmniejszenie wydatków na ten cel nierzadko bywało problemem ogólnopaństwowym, rozważanym przy współudziale stanów. W-roku 1321,. kiedy Pomorze stanęło w obliczu znacznych ciężarów finansowych-związanych:, z. .wojną brandenburską, książęta Otto I i Warcisław IV postanowili ograniczyć swój personel do 37 osób dla każdego panującego księcia oraz do 16 osób personelu łowieckiego służącego obydwu książętom. Młody Barnim III, współrządzący już wówczas z ojcem, musiał się ograniczyć do 22 osób. Dla utrzymania książąt podzielono Pomorze oraz okupowane tereny Marchii Wkrzańskiej i Nowej na 4. okręgi, na czele których postawiono oficjałów generalnych, mających obowiązek dostarczania środków na utrzymanie dworu (łącznie z dostarczaniem odzieży), każdy w ciągu jednego kwartału. Do niełatwych obowiązków oficjałów należało również troszczenie się o książęce długi. Umowa książąt z roku 1321 nie przetrwała jednakże nawet przewidzianych pięciu lat i każdy dwór radził sobie we własnym zakresie. Sytuacja stała się groteskowa, gdy koligacje z Piastami i Luksemburgami zwiększyły dążenia książąt do luksusu i przepychu, a kurczące się dochody nie pozwalały na realizację tych dążeń. Typową postacią stał się Kaźko słupski, stale pozostający; bez pieniędzy i zdany na łaskawe zasiłki swej siostry — cesarzowej nt. Bracia jego zaczną nie gardzić rozbojem.

wczasy, wakacje nad morzem, zwiedzanie, zabytki, wakacje, wypoczynek, kaszuby, historia, Bałtyk, Pomorze, Sianowo